Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Halk arasında tavuk balığı olarak da bilinen mezgit, dip balıklarından bir tanesidir. Bu şekilde isimlendirilmesinin nedeni etinin çok lezzetli olması ve tavuk etini andırmasıdır. Türkiye’de taze tüketme fırsatı bulunması büyük bir avantajdır. Pek çok ülke, mezgit balığını konserve şeklinde tüketmek zorunda kalmaktadır. Farklı çeşitleri de bulunmakta olan mezgit balığı, en çok bayağı mezgit ve sarı mezgit çeşitleri ile bilinir. Ilıman denizlerin balığı olan bu balık, 30 ile 300 metre derinliklerde yaşar.
Gezici olması ise çeşitliliğini artırmaktadır. Türkiye’de hemen her denizde bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında meydana gelen akıntılar sayesinde Marmara Denizi mezgit ile dolar taşar. Anavatanı ise Atlas Okyanusu’dur. Gün içinde bir trol avında 35 ile 60 arasında mezgit avlanabilir ancak kalitesiz avcılık, mezgit balığının geleceğini tehdit etmeye devam etmektedir.
[renkbox baslik=”Sardalya Balıkları Hakkında Bilgi; Sardalya Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?” link=”https://bilgihanem.com/sardalya-baligi-hakkinda-bilgi/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/sardalya-baligi-hakkinda-bilgi.jpeg” renk=”gri” yenisekme=”evet”][/renkbox]Birçok kişi için küçük balık daha lezzetli kabul edilir. Fakat mezgit balığı, ortalama boya sahip aynı zamanda çok leziz olan balıklardandır. Tavuk balığı denilmesinin nedeni tadının tavuk etine benzetilmesidir. Aynı zamanda et kapasitesi de fazladır. Balık yemekten hoşlanmayan kişiler için mezgit balığı birebirdir. Çünkü temizlenip kokusuz pişirildiğinde tavuktan farkı kalmayacaktır.
Mezgit Balığı Nedir?
Birçok balık türü gibi sürü halinde yaşayan mezgitler, deniz dibinde yaşayan buradan beslenen balıklardır. Denizde bulunan küçük canlıları yiyerek hayatta kalırlar. Bu balıklar, Kasım ve Mayıs aylarında olmak üzere iki kez yumurtlama dönemine girerler. Yumurtalarını su dibindeki çamurlu kısma bırakırlar. Dişi bir mezgit tahminen 250.000 civarında yumurta bırakır.
Mezgit balığının diğer ismi tavuk balığıdır. Tavuk eti kadar lezzetlidir. Görünüş olarak ince ve uzun yapıları vardır. Boyu 50 cm, kilosu ise 2 kilograma kadar çıkabilmektedir. Genellikle sarı ve kahverengi tonlarında olmaktadır ancak farklı türleri olduğu için değişik renklerde de görülebilir. Dişi mezgit balığı erkek mezgitten çok daha iridir. Eti de bir o kadar fazla olur.
İnce ve uzun bir vücut formuna sahip olan mezgitlerin karın bölgeleri hafif şişkin şekildedir. Yan taraftaki turuncumsu renk beyaza dönerek yan taraflara doğru iner. Sırt bölgesinde üç adet yüzgeç bulunmaktadır. Alt tarafta bulunan yüzgeçler ise iki tanedir ve kuyruğa doğru uzamaktadır. Mezgitler küçük balıkları, balık yavrularını, kurtları ve yumuşakçaları yiyerek beslenirler.
Eti çok lezzetlidir ve tüm yıl boyunca avlanabilirler. Olta ile de yakalanabilen bu balıklar için sardalya veya istavritin kuyruk kısımları kesilerek oltanın ucuna takılmaktadır. Oltanın ucundaki yemi iğnenin en ucuna kadar yutarlar, çıkarmak için balığın solungaçları ile birlikte sökmeniz gerekmektedir.
Mezgit Balığının Özellikleri Nelerdir?
Mezgit balığı özellikle kış aylarında avlanan bir balıktır. Kışın Karadeniz akıntıları, mezgit sürülerinin Marmara Denizi’ne göç etmesine neden olur. Bu nedenle balığın en çok Karadeniz ve Marmara’da olduğunu söylemek mümkün. Diğer denizlerde az da olsa bulunmaktadır. Genellikle gır gır ve trol avcılığı ile yakalanırlar.
Yumurtlama zamanlarında kıyılara biraz daha yaklaştıkları için tekneyle avlamak daha kolay olur. Üç adet sırt yüzgeci bulunan mezgit balığının üçüncü yüzgeci diğer ikisine göre daha uzundur. Hareket kolaylığı ve hız kazandıran bu yüzgeci sayesinde balık avında çok bereketli olduğu söylenemeyebilir. Ancak av mevsiminde, durum lehinize dönecektir.
Mezgit balığı Türkiye’nin hemen her yerinde bulunan gezici bir balıktır. Bu sebeple dilediğiniz zaman yakalayıp yiyebilirsiniz. Taze tüketmek balığın faydalarından %100 yararlanmak demektir. 2-4 kilogram ağırlığa ulaşan mezgit balığı, 300 metre derinliklere kadar inebilir. Derinlere inildikçe daha ağır ve büyüklerine denk gelinebilir. Ne kadar iri olursa o kadar makbuldür.
Mezgit balığı Gadidae ailesine aittir. Dünya balıkçılık sektöründe oldukça önemli bir yere sahiptir. 30-40 metre derinlikte yaşayan bu balık türleri çok daha derin sularda bile yaşamlarını sürdürebilirler. Genellikle sürü halinde yaşayan mezgitler İstanbul kanallarını takip ederek Karadeniz’in sularına doğru yol alırlar.
Genel olarak boyutları 30 m boyutlarında olan mezgitlerin bazı yerlerde 110 cm ve 16 kilograma kadar büyüdükleri gözlemlenmiştir. Solungaç bölgelerinin arkalarında küçük siyah noktacıklar bulunmaktadır. Karadeniz ve Marmara sularında oldukça fazla miktarda bulunmaktadır.
Sürüler halinde bir yaşam süren mezgit balıkları Atlas Okyanusu’nda da bulunmaktadır. Ocak ayının ortasından Haziran sonuna kadar yumurta dökerler. En çok yumurtlama gerçekleştirdikleri zaman ise Mart ayının ortalarıdır. Bu balıkları avlamak için kullanılan gır gır, trol ve tekne takımlarıyla yapılan avcılıktır. Besin değeri açısından çok değerli olan mezgitler ekonomik değer açısından da en değerli balıklar arasında yer almaktadır.
Mezgit Balığının Faydaları Nelerdir?
Mezgit balığı, içeriğinde bol miktarda B vitamini bulunması nedeniyle yorgunluğa birebirdir. Vücudun bitkin ve halsiz olmasının temel nedenlerinden biri olan vitamin eksikliği, mezgit balığı ile önlenebilir. Bunun yanında balığın bir diğer faydası da beyin ve vücut gelişimini yüksek oranda desteklemesidir. Hemen her balık, beyin gelişimini desteklese de mezgit balığının temel faydası budur. Bu yüzden muhakkak sürekli yenilmelidir.
Folik asit zengini olan mezgit balığı, kalp hastalıkları için iyi gelir. Bunun yanında diyabet hastaları için de sıkça önerilmektedir. İçeriğinde yer alan iyot, tiroid hormonlarınızı düzenlemeye yardımcıdır. Tiroidlerde üretim ve sağlıklı çalışabilirlik açısından mezgit balığı oldukça önemlidir.
Mezgit balıkları için tam bir protein kaynağı olduklarını söyleyebiliriz. Harvard Halk Sağlığı Yüksek Okulu tarafından yapılan araştırmaya göre mezgitler; kanser, şeker hastalığı ve osteoporoz gibi önemli sağlık sorunlarını önlemektedir. 100 gram mezgitte, ortalama bir insanın günlük ihtiyacı olan protein miktarı bulunmaktadır.
Bir diğer faydası potasyum sağlamasıdır. Potasyum kasların güçlenmesini ve kan basıncının düzenlenmesini sağlamaktadır. Eğer bu mineral gerekli olan ölçüde alınmazsa sinirlerde ve kaslarda güçsüzlük başlar.
Bunların dışında A, D, B12, B6 vitaminleri açısından da zengin bir içeriğe sahiptir. A vitamini kemiklerin gelişmesini sağlar, üreme ve gelişme fonksiyonlarını artırır, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, hücre fonksiyonlarını düzeltir, diş eti sağlığı için, sağlıklı saçlar için ve de göz sağlığı için çok önemli bir göreve sahiptir.
Yüksek lif içeriğine sahip olan mezgit balıkları sindirim sistemini düzenler. Bu balıklarda bulunan niasin ve riboflavin isimli maddeler duygusal ve nörolojik tepki sistemlerini metabolizma etme gibi görevleri üstlenmektedir. Bu etkiler sonucunda kronik kabızlık, hemoroid ve hazımsızlık gibi sorunların da önüne geçilmiş olur.
Mezgit balığı beyin fonksiyonlarının gelişmesini sağlar. Bilişsel sağlığın gelişmesine yardımcı olduğu gibi alzheimer ve parkinson gibi hafıza hastalıklarının meydana gelme riskini azaltmaktadır. Bu faydalarının dışında birçok kanser türünün oluşmasını önler, kalp ve damar sağlığını korur, kan şekerini düzenler, vücut fonksiyonlarının daha sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar.
Mezgit Balığı Nasıl Pişirilir?
Mezgit balığını sağlıklı bir şekilde pişirmek isterseniz kullanacağınız malzemeler içinde yağ olmamalıdır. Buğulama ya da ızgarada pişirmek tavada pişirmekten çok daha sağlıklıdır. Bununla beraber mezgiti pişirmenin bir diğer yöntemi de saçtır. Balıkları temizleyip tuzladıktan sonra orta boy ocak sacına yağlı kağıt serin.
Üzerine tüm balıkları güzelce sıralayın. Sonra yine yağlı kağıt yardımıyla üzerini kapatın. Kenarlarını da güzelce içe doğru kıvırın. Yaklaşık 15 dakika içinde tüm balıklarınız pişmiş olacaktır. Yağ kullanmadan, lezzetli ve sağlıklı balık pişirmek bu kadar kolay. Üstelik sadece 15 dakikanızı alır.
Mezgit Balığının Bilimsel Sınıflandırması
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Actinopterygii
Takım: Gadiformes
Familya: Gadidae
Cins: Merlangius
Tür: Merlangius euxmus
