Kuşkusuz ki araçlarımızın konfor donanımlarından önce güvenlik paketleri üzerine yoğunlaşılır. Gelişen teknoloji ile birlikte kolay kullanıma ve insan can sağlına yönelik milyon dolarları bulan Ar-Ge çalışmaları yapılmaktadır. ABS ve ESP gibi olmazsa olmazlar arasında olan elektronik sistemler haricinde, bunların çalışmasını en iyi şekilde olması için de bazı gerekli unsurlar vardır.
Konumuz olan rot ve balansta sorunsuz yolcuk edebilmemizdeki önemli faktörler arasındadır. Araç kullanıyorsak bu iki terimi mutlaka duymuşsunuzdur ve tekerleklerle ilgili olduğunu biliriz. Otomobillerimizin tüm şasi dahil karoserini taşıyan ve zemine teması sağlayan tekerleklerimizdir. Direksiyon hakimiyetinden tutun da durma yetisine kadar her şey sürekli dönme eğiliminde olan lastiklerimize bağlıdır.
[renkbox baslik=”Intercooler Nedir? Nasıl Çalışır? Motordaki Önemi Nedir?” link=”https://bilgihanem.com/intercooler-nedir-nasil-calisir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/intercooler-nedir-nasil-calisir-motordaki-onemi-nedir.jpg” renk=”kirmizi” yenisekme=”evet”][/renkbox]
O yüzden tekerlek bağlantı noktalarını oluşturan bazı parçaların mukavemeti ve düzgün çalışabilmesi çok önemlidir. Sizlere bu yazımında rot ve balans işlemlerini ayrı başlıklar altında anlatacağız. Ayrıca sürüş güvenliği açısından da ne kadar önem arz ettiğini anlamış olacağız.
Rot Ayarı Nedir?
Rot, araçlarımızın ön mekanik parçalarının bütününe verilen isimdir. Bunu oluşturan parçaların tek bir çizgi ayarında olması gerekir. Rot, direksiyonla tekerlekler arasında bulunan demir çubuktur.
Parçanın aksettirilişi genelde ayarı hakkında olur. Direksiyon hareketine bağlı olan rot, tekerlekler arasındaki açı kaymalarından hemen etkilenir. Ve bunu gayet net şekilde görebilir veya hissedebilirsiniz. Rot ayarı iki tekerlek arasındaki uzaklık farklarını belirler. Bu farklar her zaman eşit ve aynı konumda olmak zorundadır.
Rot Ayarının Bozuk Olduğunu Nasıl Anlarız?
Hassas olan bu düzenek, size anında tepkilerini sunabilmektedir. Genellikle bozulduğunu asfalt yollarda anlarız. Direksiyon titremesi en çok görülenler arasındadır. Biraz daha ilerlemiş halinde direksiyon simidinin düz şekilde ilerlemek isterken farklı açı konumlarına geldiğini görürüz.
Sürüş esnasında yapacağımız manevralarda, hissizlik ile beraber geç tepkiler de olabiliyor. Diğer bozulma belirtileri arasında; yine asfalt bir yol üzerinde ilerlerken aracımızın istemsiz şekilde sağa veya sola doğru kaymasına şahit oluruz. Bazen alçak hızlarda anlaşılmasa da ortalama 100 ila 120 kilometre süratlerde aşırı sarsmayla beraber rot bozukluğu kendini belli eder.
Rot Ayarı Bozulduğunda Neler Meydana Gelir?
Yukarıda sizlere bozukluğun nasıl anlaşılacağı ve aracın vereceği tepkilerden bahsettik. Şimdi de sizlere ayarsız olan bir rottan dolayı aracımıza neler olabileceğinden bahsedeceğiz. En başta tekerler arasında açı kayması olacağından tekerleğin taban, yanak ve dişlilerinde deformasyonlar başlayacaktır.
Tek bir doğrultuda hareket etmeyen yürüyen grubun, yalpalayarak gittiğini düşünebiliriz. Nasıl anlarız başlığımızda aracın sağa veya sola istemsiz çekebileceğini söylemiştik. Bozukluğun ileri safhasında daha büyük çekmelerle beraber aracın bir anda savrulabileceğini söyleyelim.
Sonucunda ise trafik kazası kesinlikle kaçınılmaz olur. Bozuk olan bir rotu gelecek seslerden de anlayabiliriz. En başta hafif uğultu ile başlar ve sonradan ses desibel düzeyi gittikçe artar.
Rot Ayarı Nasıl Yapılır?
Bahsettiğimiz durumlar olduğu anda rot ayar mekanizmasına sahip bir lastik tamirhanesine gitmeliyiz. En başta aracımız ayar yapılacak platforma çekilir. Sonrasında tekerleklerimize bir takım cihazlar bağlanır.
Bilgisayar veri tabanına bağlı sistem, lastik açıları ve uzaklıkları eşitlenene kadar işlem sürdürülür. Özel bir programa sahip bu cihazlar anlık olarak sayısal açı rakamlarını ekrana gönderir. Bazı rot kolu veya bilya bozulması gibi durumlarda da sizi yönlendirecekleri yer burasıdır.
Yani rot ayarı diye gittiğiniz tamirhanede farkında olmadığınız başka bir sorunla da karşılaşabilirsiniz. Bakıldığında aslında bizleri büyük masraflardan kurtarabilir.
Balans Ayarı Nedir?
Balans ayarı da en az rot ayarı kadar önemlidir. Genel tepkileri birbirlerine benzer olsa da farklı alanları temsil etmektedirler. Araç yürüyen sistem ekipmanlarının her biri doğru orantılı ve eşit ağırlık dağılımları üzerine kurulmuştur.
Özellikle lastiklere gelen ağırlık oranlarının eşit olması gerekmektedir. Balansın anlamına baktığımızda da zaten “denge” anlamına gelmektedir. Bahsedilen ayarı ve bozukluğunu bazı yanlış kullanımlar sonucunda hayatımızda bir kere de olsa yaşamışızdır.
Hiç bozukluk olmasa dahi lastik değişimlerinde denk geliriz. Balans, aracın her bir tekerleği için geçerlidir. Rot kısmında yapılacaklar ön tekerleği ilgilendirse balans işlemlerinde dört tekerleğe de yapılabilir.
Balans Ayarı Nasıl Yapılır?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi tekerleklere gelecek olan ağırlıkların eşit olması gerekmektedir. Tekerleklere balans ayarı sökülerek yapılmaktadır. Ayrı ayrı yapılan bu işlemler lastiğin jantla beraber bir makineye bağlanmasıyla olur.
Yine bilgisayar tabanlı olan bu makine, tekerlere gerçek dönüş hareketi yaptırır. Dönme sırasında kırmızı – yeşil ibarelerle bozukluğun hangi kısımda olduğu ve yüzdelik biçimde değeri gösterilir. Aksaklığın olduğu kısımda ustalar, jantın kenar kısımlarına takılan ağırlıklarla dengeyi sağlar.
Balans Ayarı Neden Bozulur?
Kullandığımız araçlarımızın hangi yol şartlarında gittiği önemlidir. Bizler otomobil içerisindeyken lastik ve süspansiyon sisteminin şiddeti emebilme özelliklerinden dolayı az bir kısmını hissederiz. Balans bozukluğu genellikle bozuk yol zeminlerinden kaynaklıdır.
Sürekli olarak stabilize yollarda gidiyorsak, lastiklerin ayar denge sorunları daha çabuk ve sık meydana çıkar. Tekerlerimizin yol üzerinde bulunan çukurlara çok sert bir şekilde girmesi jantın eğilmesine kadar gidebilir. Ve lastiğin dönme açılarında inanılmaz farklar oluşur.
Bu olay sadece çakıllı ve taşlı yollarda gerçekleşmez. Asfalt yol üzerinde de gireceğimiz derin bir çukur buna sebebiyet verebilir. Balansın bozulma nedenlerinden birisi de lastiğimizi şiddetli şekilde sert bir zemine çarpmamızdır. Üretici firmaların talimatlarına baktığımızda da aralıklarla bu işlemi yaptırmamız gerektiğini söylüyorlar. Çünkü hissedemediğimiz ufak bozukluklar olabilir ve sonradan farklı sorunlar oluşturabilir.
[renkbox baslik=”PureTech Motor Nedir? Çeşitleri Nelerdir?” link=”https://bilgihanem.com/puretech-motor-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/puretech-motor-nedir-cesitleri-nelerdir.jpg” renk=”mavi” yenisekme=”hayir”][/renkbox]
Sizlere basit olarak gözüken yalnız önemli olan bir konudan bahsetmiş olduk. Balans ve rot olayları, sürüş sağlığı açısından önemlidir. Nasıl ki insanların giydikleri ayakkabıların ayak şekillerine uygun olması gerekiyorsa, arabalar için de lastik ve bakımı aynı şekildedir.
Bahsettiğimiz ters durumlar uzun süreler aralığında da çıkabilir, bir anlık yanlış kullanımlar içerisinde de! Bu kısım tamamen bizlerin araçlarımızı nerede ve nasıl kullandığına bağlıdır. Söylememiz gereken bir şey de; bozukluğa neden olabilecekler içerisinde taktığımız jantlar. Olasılığı düşük olsa da araçlarımıza taktığımız orijinal olmayan çelik jantlar, bozulmaya daha çok meğillidir.