Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Anadolu’nun en ünlü erenlerinden biri kabul edilen Abdal Musa, Abdal Musa Sultan olarak da bilinmektedir. Düşünür ve ozanlar arasında oldukça önemli bir yeri olan Abdal Musa, tasavvuf için de bir o kadar kıymetli isimlerden biridir. Hem Horasan erenleri arasında yer alan hem de Osmanlı Devleti ordusunda bulunan Abdal Musa askerliği sırasında dahi, ordunun en saygı duyulan isimlerinden biri olmuştur.
Hacı Bektaş-i Veli’nin öncü halifelerinden biri olan düşünür, gittiği her yere İslamiyet’i ve tasavvufu götürmeye çalışmıştır. Yaptığı tüm hizmetlerde Allah rızasını gözeten adımlar atmış, eğitimlerini ona göre vermiştir. Aslen Azeri olan Abdal Musa Sultan, hayatı boyunca pek çok yerde bulunmuş, çevresine eğitim verip irşâd etmiştir.
[renkbox baslik=”Yunus Emre Kimdir? Hayatı ve Eserleri” link=”https://bilgihanem.com/yunus-emre-kimdir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/yunus-emre-hayati-hakkinda-bilgi.jpg” renk=”kirmizi” yenisekme=”evet”][/renkbox]
Müslümanlar arasında özellikle Alevilik adına büyük adımlar atan Sultan, Bektaşi tarikatının önemli isimlerindendir. Askerliği sayesinde pek çok yer gören ozan hemen her yerde insanları doğru olana yönlendirmeyi amaçlamıştır. Anadolu’nun unutulmaz erenlerinden biri olan Abdal Musa’nın biyografisini öğrenmek için sizler için hazırladığımız makalemizi okumanızı öneririz.
Abdal Musa Kimdir?
Anadolu’da Aleviliğin temellerini atan isimlerden biri olan Abdal Musa, 14. yüzyılda yaşamış bir Anadolu erenidir. Binlerce insanın eğitim almasını sağlayan Abdal Musa, Bektaş-i Veli’nin manevi halifesi olarak tanınmaktadır. Hayatının son dönemlerinde ve ölümünün arkasından aleviler için gönül eri olarak kabul edilmektedir.
Pek çok duyanı, dinleyeni olsa da Abdal Musa’nın hayatı hakkında net bilgiler elde etmek oldukça zordur. Genellikle velayetnameler ve menkıbeler hayatı hakkında ufak bilgiler vermektedir. Bunun yanında Osmanlı Devleti ordusunda yer alması bazı tarih kitaplarında adının geçmesini sağlamıştır. Bugünlere kendinden pek fazla bilgi taşınmasa da özellikle Aleviler arasında çokça saygı duyulan, ulu erenlerden bir olarak kabul edilmiştir.
Abdal Musa’nın Hayatı
Doğum tarihi net olarak bilinmeyen Abdal Musa, Genceli’de dünyaya gelmiştir. Pek çok rivayete göre Hacı Bektaş-i Veli tarafından henüz doğmadan müjdelenen Abdal Musa, aslen Horasanlıdır. Hem Hacı Bektaş-i Veli’den hem de kendi ağzından Horasanlı olduğu sık sık dile getirilen ozan, Horasan’dan İran’ın Hoy kasabasına gelmiş daha sonra Anadolu’ya yerleşmiş bir ailenin çocuğudur.
Hacı Bektaş-i Veli’nin ölümünün hemen sonrasında dünyaya geldiğine inanılan Abdal Musa, Osmanlı Devleti’nin ordusuna katılmış ordu ile pek çok yerde bulunmuştur. Gazalarda yer aldığı, dönemin pek çok ismi tarafından bildirilmiştir. Sonrasında diyar diyar dolaşan Abdal Musa, kendine düştüğü kadarıyla dergâhta eğitimler vermiş, Hacı Bektaş-i Veli’nin izinden devam etmiştir.
Abdal Musa’nın uzun bir hayat sürdüğü bilinse de ölüm tarihi net olarak bilinememektedir. Annesi henüz çok küçükken ölen Abdal Musa’yı babası Hasan Gazi büyütmüştür. Aslen Horasanlı olan baba tarafı daha sonra Anadolu’ya gelmiş buraya yerleşmiştir. Abdal Musa’nın Hacı Bektaş-i Veli ile akraba olduğu bilinmektedir.
Bu bilgilere göre Abdal Musa’nın babası Hasan Gazi, Hacı Bektaş-i Veli’nin amcası Haydar Ata’nın oğludur. Bu doğrultuda Abdal Musa’nın da tıpkı Hacı Bektaş-i Veli gibi Peygamber soyundan olduğu söylenebilir. Abdal Musa’nın evlilik yapıp yapmadığı ya da çocuklarının olup olmadığı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Hayatının tamamı Anadolu topraklarında geçen Abdal Musa, Osmanlı ordusuna dahil olduktan sonra ordu ile birlikte hareket etmiştir. Gittiği yerlerin başında Orhan Gazi ile fethedilen Bursa ili gelmektedir. Sonrasında Manisa, Aydın, Denizli civarına gittiği bilgisi bulunan Abdal Musa daha çok Antalya civarında bulunmuştur. Bilgi ve eğitim vermek için kurduğu tekkenin Antalya Elmalı’da olduğu bilindiği için o civarı da çok iyi gezdiği tahmin edilmektedir.
Abdal Musa’nın Mezarı (Türbesi) Nerededir?
Ölüm tarihi tam olarak bilinmeyen Abdal Musa’nın nasıl öldüğü herhangi bir yerde net şekilde belirtilmemiştir. Pek çok açıklamaya göre kabristanı, yaşadığı ve öldüğü Antalya’nın Elmalı ilçesinin, Tekke köyündedir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde, bu türbeden bahsedildiği bilinmektedir. Birkaç kaynakta Tekke köyünde olduğu belirtilse de muhalif olan bazı görüşler de yok değildir. Öldüğünde Bursa’da olduğunu iddia eden pek çok bilgi ışığında kabristanının da Bursa’da olduğu belirtilmiştir.
Abdal Musa’nın Eserleri
Abdal Musa edebiyata tasavvufi şiirler kazandıran isimlerden biridir. Bu doğrultuda dini şiir türünde önemli eserler verdiği görülmektedir. Dili döneminin diline nazaran oldukça sade olan Abdal Musa’nın eserlerinde dini kavramların sıkça kullanıldığı bilinmektedir. Dini tasavvufi terimleri döneminde yaşayan pek çok kişinin anlayabileceği sadelikte ele alan şair ne yazık ki çok fazla yazmamıştır.
Herhangi bir mahlas kullanmayan Abdal Musa, eserlerinde de bu ismi kullanmıştır. Asıl ismi Musa olan ozanın Abdal sıfatını dönemin Alevi önderlerinden aldığı bilinmektedir. Kimi eserlerde kendini ifade ederken Köselen Musa olarak tanıtan yazar, bunun dışında Kaygusuz Abdal tarafından da Kösre Musa olarak tanıtılmıştır.
Döneminin tüm Alevi şairlerinde olduğu gibi sade bir dil tercih eden Abdal Musa, anlatmak istediklerini şiir ile ifade etmiştir. Şiir ile ilgilenmesine nazaran ele geçirilen şiir sayısının çok az olması edebi tavrını tahmin etmeyi zorlaştırmaktadır. Bugüne kadar yalnızca 4 adet şiiri gelen Abdal Musa’nın bilinen en ünlü eserleri, Abdal Musa Velayetnamesi ve Nasihatnamesi’dir.
