Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Motor Kompresyon Testi Nedir ? Kompresyon Testi Nasıl Yapılır ?
Kompresyon testi, motorun her bir silindirinde sıkıştırma zamanı sonucunda oluşan kompresyonun özel ölçüm aletiyle ölçülmesidir.
Islak (yağlı) ve kuru olmak üzere iki test türü vardır. İlk ve yaygın olanı kuru testtir, daha sonra detaylı inceleme için ıslak test de yapılabilir.
(Bkz: Islak Kompresyon Testi ve Kompresyon Kaçağının Nedenleri – Yorumlanması)
Kompresyon Kaçağı Nasıl Anlaşılır ?
Aracın kompresyon kaçırdığı, motor gücünün azalmasından (çekişin düşmesi), yakıt sarfiyatının aşırı artmasından, motorun yağ yakmasından – yağ eksiltmesinden, egzozdan gri-mavi duman atmasından vb. anlaşılabilir.
Kompresyon Kaçağının Sebepleri Nelerdir ?
Bir motorda kompresyon kaçağı meydana geliyorsa, bu kaçak aşağıdaki sebeplerle meydana gelebilir;
- Piston segmanlarından ve/veya silindir gömlek aşınmasından
- Supaplardan (emme ve egzoz supaplarından; genelde egzoz supapları daha çabuk yanar)
- Silindir kapak contasından (silindir kapak contasının yanmış olması sebebiyle)
- Silindir bloğu veya silindir kapağında çatlak olması.
Bu sebeplerden biri veya birden fazlası aynı anda kompresyon kaçağına sebep olabilir.
Motor kompresyon testi sırasıyla önce kuru kompresyon testi, daha sonra ıslak (yağ ile yapılan) kompresyon testi şeklinde yapılır.
Motor Kompresyon Testi Nasıl Yapılır ?
Bu kısımda benzinli motorda kuru kompresyon testinin yapılışı anlatılmıştır.
- Uzun süreli marş yapılacağından, akü şarjı iyi durumda olmalıdır.
- Motor çok soğuk ve çok sıcak olmamalı, birkaç dakika çalışmış ılık motor sıcaklığı veya normal çalışma sıcaklığı uygundur, yoldan gelinmişse motorun yaklaşık 1 saat dinlenmesi-biraz soğuması beklenir.
- Bujilerin etrafında toz-kir varsa temizlenmeli (bujiler sökülünce silindir içerisine pislik düşmesin)
- Motorun ateşleme ve yakıt enjeksiyonu yapması engellenmeli; ateşleme bobinin kablosu çıkarılmalı, eğer kalem bobin varsa soketleri çıkarılmalı. Motora yakıt beslemesinin kesilmesi için yakıt pompasının sigortası veya rölesi sökülmeli. Daha sonra marşa basılarak motorun çalışmadığı gözlenmeli.
- Tüm bujiler buji lokmasıyla sökülmeli.
- Kompresyon test cihazının bağlantı ucu, 1. Silindirin (krank kasnağı tarafındaki ilk silindir) kapağındaki buji yuvasına takılır ve elle sıkılır.
- Bir kişi şoför mahalline geçip marşa basar, gaz pedalına sonuna kadar basar (gaz kelebeği sonuna kadar açık olmalı) ve birkaç saniye, motor en az 4 çevrim, yani 4 kez sıkıştırma yapacak kadar ve manometrenin ibresi artık daha fazla yükselmeyinceye kadar) döndürülür.
- Test cihazının manometresinde, basınç ibresinin en fazla çıktığı miktar okunur ve kayıt edilir. Basınç birimi psi veya bar olacaktır (1 bar = 14,5 psi). Bu, o silindirin kompresyon basıncıdır. Sırasıyla tüm silindirler için aynı işlem tekrarlanır.
Kompresyon testi sırasında, test aletinde okunan değer yaklaşık 8-12 bar (110-175 psi) civarındadır ( bu değer motora göre değişir). Sırasıyla 4 silindir için ayrı ayrı yapılan test sonuçları arasındaki %20 – %25’i geçmemelidir (bu yaklaşık 2-3 bar basınç farkı demektir), diğerlerinden %20-25 daha düşük basınç okunan silindirlerde kompresyon kaçağı var demektir. (Bazı motorlarda silindirler arası basınç farkı 1,5 barı geçmemelidir)
Kompresyon değerleri için, motor üreticileri tarafından belirtilmiş minimum bir katalog basınç değeri varsa, ve bu test sonucunda herhangi bir silindirin basıncı o değerden düşük kalıyorsa, bu yine bir arıza olarak yorumlanabilir.
Kuru kompresyon testi sonuçlarında, tüm silindirler için ölçülen basınç değerleri bir birine eşit veya çok yakınsa, o motor için olması gereken yeterli basınç değerlerini de sağlamışsa motor sağlam ve kompresyon kaçağı yok demektir. Bu durumda ıslak test yapmaya gerek yoktur.
Kuru kompresyon testi sonucu bir veya birden çok silindirde kompresyon kaçağı olduğu tespit edilirse, daha iyi arıza teşhisi yapabilmek için ıslak kompresyon testi yapılabilir, veya çeşitli gözlemlerle arıza teşhisi yapılabilir.
Eğer kompresyon testi sonucunda ölçülen basınç değerleri arasındaki fark limit değerleri aşıyorsa veya tüm silindirlerdeki basınç değeri olması gerekenden düşük çıkıyorsa, sebepleri aşağıdakilerden biri veya birkaçı olabilir:
- Supaplar erimiş-yanmış veya arızalı veya supap ayarı bozuk
- Silindir kapak contası arızalı-yanmış.
- Arızalı-aşınmış piston segmanları
- Aşınmış silindir ve pistonlar
Dizel Motor Kompresyon Testinin Yapılışı
Dizel araçlarda kompresyon testi kiti daha karmaşıktır, test cihazı genellikle kızdırma bujisi yuvalarına bağlanarak yapılır (ya da enjektör yuvalarına). Dizel motor kompresyon testlerinde kesinlikle benzinli motor kompresyon test cihazı kullanılmaz, dizellerin sıkıştırma oranı fazla olduğundan, oluşacak basınç da çok fazla olur, benzinli için olan cihazın gösterge aralığı ve fiziksel yapısı buna yetmez, kaza-yaralanma olabilir.
Dizel motorlarda kompresyon basıncı genelleme yapılarak söylenirse 350 – 500psi (24-35 bar) civarındadır. Kompresyon test basıncı 270psi – 18 bar değerinin altına düşmemelidir. Ayrıca silindirler arası kompresyon basınç farkı 75 psi – 5 bar’dan fazla olmamalıdır.
Dizel araçlarda mazot (aslında bir çeşit ince yağ) kullanıldığı için ve yanma odasında yağa ile olarak mazotun da yağlama yapması sayesinde, piston-segman-silindir aşınmaları; benzinli motorlara nispeten daha az olur.
