Dada – Dadaizm – Dadacılık Nedir ? Dada Hakkında Bilgi

Dadaizm (Dadacılık), Fransa, İsviçre ve Almanya’da I. Dünya Savaşı yıllarında (1916-1920 arası) başlamış olan ve nihilist prensipleri esas almış bir kültür sanat akımdır. Dada Dünya Savaşının barbarlığına, sanat alanındaki ve gündelik hayattaki entelektüel katılığa ve erotizme bir protesto olmuştur. Mantıksızlık, anarşi, sosyal örgütlenme yasalarının ve var olan sanatsal düzenlerin reddedilmesi Dadacıların en önemli özellikleridir.

Jean Arp, Richard Hülsenbeck, Tristan Tzara, Jacques Magnifico, Marcel Janco ve Emmy Hennings’in aralarında bulunduğu bir grup genç sanatçı ve savaş karşıtı 1916 yılında Zürih’te Hugo Ball’in açtığı kafede toplandı. Dada bildirisi de burada açıklandı.

Dada isminin bulunması ve kökeni hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte, Fransızca’da oyuncak tahta at anlamına gelen “Dada” bu kişilerin yarattığı edebi akımın ismi olarak seçildiği yönünde bir görüş vardır. Başka bir görüşe göre de Tristan Tzara ve arkadaşları Larousse sözlüğünün sayfalarını rastgele açarak “dada” sözcüğünü bulmuştur.

Dada akımı; dünyanın, insanların yıkılışından umutsuzluğa düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından gelen boğuntu ve dengesizliğin akımıdır. Dada’cı yazarlar, kamuoyunu şaşkınlığa düşürmek ve sarsmak istiyorlardı. Yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuva değerlerinin tiksinçliğini, pisliğini, iğrençliğini, berbatlığını, rezilliğini vurguluyorlardı.

Toplumda yerleşmiş anlam ve düzen kavramlarına karşı çıkarak dil ve biçimde yeni deneylere giriştiler. Çıkardıkları çok sayıda derginin içinde en önemlisi 1919-1924 arasında yayınlanan ve Andre Breton, Louis Aragon, Philippe Soupault, Paul Eluard ile Georges Ribemont-Dessaignes’in yazılarının yer aldığı “De Litterature” (dö Literatür)’dü. Dadacılık 1922 sonrasında miadını doldurmuş etkinliğini yitirmiştir. Bu nedenle bir çok Dadacı Sürrealizm akımına yönelmiştir.

Manifestolar’dan örnekler

Radikal Dadacı Manifesto (Türkçe)
Dadaizm Nedir ve Almanya’da Ne Yapmak İstiyor? (Türkçe)

Türk Edebiyatında Dadaizmin Etkisi

Edebiyatımızda Dadaizmin doğrudan etkisi görülen eserler bulunmamakla birlikte, ‘Garip’ topluluğunun normları tanımamak, tabuları yıkmak gibi özellikleri ile benzerlikler göstermektedir.

Dada Şiiri Nasıl Yazılır?

Basit bir Dada şiiri yazmak için için makas, gazete veya dergi ve yazmak için kalam, tablet, pc gibi araçlar yeterlidir. Öncelikle beğenilen gazete veya dergi makalesinin en beğenilen bölümü işaretlenir. Bu bölümü oluşturan tüm kelimeler kesilerek ters çevrilir ve tıpkı okey oyununda olduğu gibi iyice karıştırılır. Her dizeye kaç kelime gelmesini istiyorsanız (örneğin 6) yazıya bakmadan ve her defasında karıştırarak (bir küçük torbada daha kolay olur) kelimeler bitinceye kadar sıra sıra dizilir. Son olarak kağıtlar karıştırılmadan çevrilir ve çıkan yazılar aynı şekilde yazıya aktarılır. Dada şiiriniz hazırdır…

 

Tristan Tzara Kimdir ?